4 listopada 2025 roku w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się międzynarodowa konferencja „Polska i USA wobec problemu wykluczenia mieszkaniowego”. Spotkanie zgromadziło przedstawicieli świata nauki, praktyków pracy socjalnej oraz organizacje pozarządowe, by wspólnie przyjrzeć się wyzwaniom związanym z bezdomnością i brakiem dostępu do stabilnego mieszkania w obu krajach. Konferencję otworzyła światowej sławy ekspertka w obszarze bezdomności i metod mieszkalnictwa socjalnego Deborah Padgett, specjalistka od podejścia Housing First.
Padgett podkreśliła, że wykluczenie mieszkaniowe to nie tylko problem „ulicy”, mówiła ona, że to zjawisko o wiele bardziej złożone, dotyczące także rodzin, osób zmagających się ze zdrowiem psychicznym, ubóstwem, niestabilnym zatrudnieniem czy problemami mieszkaniowymi na rynku najmu. Wskazała, że skuteczne przeciwdziałanie wymaga podejścia systemowego: mieszkanie powinno być postrzegane jako prawo, a nie przywilej czy element zależny od spełnienia określonych warunków (takich jak trzeźwość, zatrudnienie, terapia). To właśnie idea „pierwszego dachu”, którą realizuje Housing First, staje się według niej fundamentem realnej zmiany.
W kontekście polskim rozmówcy zwrócili uwagę, że choć liczba osób zaklasyfikowanych oficjalnie jako bezdomne jest relatywnie niska, ponieważ według ostatnich szacunków ok. 30,3 tys. osób to skala problemu może być znacznie większa. Dane te nie obejmują bowiem osób w tzw. ukrytej bezdomności, śpiących tymczasowo u znajomych, rodziny albo mieszkających w warunkach poniżej standardów, co utrudnia w pełni ocenić rzeczywisty wymiar kryzysu. Ponadto mimo, że metoda Housing First w Polsce istnieje (np. w Warszawie, Gdańsku, Wrocławiu) jej zasięg jest wciąż ograniczony, a bariery takie jak brak tanich mieszkań, niedostateczne finansowanie lub ograniczona skala wsparcia, znacząco hamują efektywne działanie.
Uczestnicy konferencji zgodnie podkreślali, że aby podejście inspirowane USA miało sens w Polsce, niezbędne są: stała podaż mieszkań dostępnych cenowo, elastyczne i długofalowe wsparcie socjalne, integracja społeczna, a także aktywne włączanie osób z doświadczeniem wykluczenia w proces projektowania i realizacji programów, by one miały realny głos, a nie były tylko „obiekiem” pomocy.
Konferencja „Polska i USA wobec problemu wykluczenia mieszkaniowego” była ważnym krokiem w kierunku upowszechnienia debaty o mieszkaniu jako prawie człowieka, a nie dobra luksusowego. Jej uczestnicy uchwycili, że kryzys mieszkaniowy to nie tylko problem pojedynczych osób, to kwestia polityki społecznej, urbanistyki, równości i dostępu do godnego bytu. Spotkanie pozostawia nadzieję, że dzięki współpracy środowisk akademickich, samorządów, organizacji pozarządowych i samych zainteresowanych możliwe jest wdrożenie skutecznych, humanitarnych i trwałych rozwiązań, które realnie zmniejszą wykluczenie mieszkaniowe.