Ośrodek Dokumentacji Historii Więziennictwa
Interdyscyplinarny charakter penitencjarystyki i potrzeba przełamania utartych schematów, wymagają zmiany paradygmatu poznawczego i spojrzenia na więzienie jako na wytwór kultury funkcjonujący w ścisłej relacji z kontekstem społecznym danej epoki.
Aby uchwycić ten fenomen trzeba także uwzględnić mniej oczywistą bazę źródłową: literaturę pedagogiczną i psychologiczną (zawierającą bezpośrednie odniesienia do problematyki więziennej), literaturę obyczajową, publicystykę, życiorysy, monografie miast i obiektów w których więzienia były usytuowane, sprawozdania z procesów karnych i szeroko pojmowaną literaturę faktu oraz tę dotyczącą organizacji społecznych wspierających aktualnych i byłych więźniów.
Więziennictwo stanowi bez wątpienia newralgiczny segment administracji państwowej, w którym ius puniendi posunięte jest do otwartego stosowania przemocy. Przyznanie sobie takiej dyspensy wikła więziennictwo w permanentny konflikt moralny. Dlatego też nie sposób pomijać literatury ilustrującej polityczne uwarunkowania tego systemu i jego specyficzną organizację w różnych okresach historycznych. Jest to tym bardziej potrzebne, że dogmatyka prawa karnego wykonawczego nie jest w stanie zastąpić wiedzy penitencjarnej. Więzienia nie da się bowiem opisać ani zrozumieć patrząc nań jedynie przez pryzmat konstrukcji prawnych i teorii kary.
Zasadniczymi obszarami działania Ośrodka są:
- Kontynuowanie gromadzenia i merytorycznego opracowania piśmiennictwa penitencjarnego;
- Gromadzenie i opracowywanie penitencjarnych aktów prawnych (w tym aktów wykonawczych różnego szczebla, instrukcji etc.). które nie są szerzej znane; w zamierzeniu jest także reedycja podstawowych instrukcji więziennych z odpowiednimi komentarzami co do całości aktu prawnego jak i wymagających objaśnień poszczególnych fragmentów tekstu;
- Gromadzenie dokumentów i opracowań charakteryzujących (ilościowo i jakościowo) populację skazanych, jak również dostępnych zestawień statystycznych (w dokumentach urzędowych i badaniach);
- Studia nad materiałami międzynarodowych kongresów penitencjarnych;
- Kwerenda prasy regionalnej;
- Pozyskiwanie materiałów trudno dostępnych (m. in. wewnętrznych wydawnictw resortowych);
- Pozyskiwanie literatury trudno dostępnej, mającej wartość historyczną i literatury pamiętnikarskiej z komentarzem na temat jej wartości poznawczych i skonfrontowaniem jej treści z sytuacją faktyczną;
- Pozyskiwanie materiałów do biografii wybitnych penitencjarystów;
- Gromadzenie literatury i materiałów zagranicznych jako bazy kontekstowej.
Kierownikiem Ośrodka jest dr Maciej Tygielski.
Centre for the Documentation of Prison History
The interdisciplinary character of penitentiary science and the need to break the usual patterns require a change of the cognitive paradigm and looking at the prison as a cultural product functioning in a close relation with the social context of a given epoch.
In order to grasp this phenomenon it is also necessary to take into account a less obvious source base: pedagogical and psychological literature (containing direct references to prison issues), moral literature, journalism, biographies, monographs of cities and facilities where prisons were located, reports from criminal trials and widely understood non-fiction literature, as well as literature on social organisations supporting current and former prisoners.
The prison system is undoubtedly a sensitive segment of state administration, where the ius puniendi goes so far as to use violence openly. Granting itself such a dispensation entangles the prison service in a permanent moral conflict. It is therefore impossible to ignore the literature illustrating the political conditions of this system and its specific organisation in different historical periods. This is all the more necessary because the dogmatics of penal executive law cannot replace penitentiary knowledge. Prison cannot be described or understood only through the prism of legal constructions and theories of punishment.
The main areas of the Centre’s activity are:
- Continuing the collection and substantive elaboration of penitentiary literature;
- Collection and elaboration of penitentiary legal acts (including executive acts of various levels, instructions, etc.), which are not more widely known; it is also planned to re-edit basic prison instructions with appropriate commentaries as to the whole legal act, as well as those requiring explanation of particular fragments of the text;
- Collection of documents and studies characterising (quantitatively and qualitatively) the prison population, as well as available statistical summaries (in official documents and studies);
- Study of materials of international penitentiary congresses;
- Query of regional press;
- Acquisition of hard-to-find materials (e.g. internal departmental publications);
- Acquiring hard-to-find literature of historical value and diary literature with a commentary on its cognitive value and confronting its content with the actual situation;
- Acquiring materials for biographies of people who have reflected on the prison and worked for its reform;
- Collection of foreign literature and materials as a contextual base.
The head of the Centre is Dr Maciej Tygielski.